Propolis, arıların bitkilerden toplayarak elde ettiği reçine , balmumu karışımı bir maddedir. Arıların kovanı korumak için, antibakteriyel olarak kullandıkları bir üründür. Yapı itibariyle , bitkinin yetiştiği koşullara göre değişkenlik gösterir. % 50 reçineli bileşik ve balsam, % 30 balmumu, % 10 aromatik yağlar ve % 5 arı poleni içermektedir. Kalan % 5’lik kısmında ise flavonoidler aminoasitler ve vitaminler bulunmaktadır.
Makrobesin öğelerini barındırmaz. Genellikle güçlü antioksidanlar olan flavonoidleri ve fenolik asitleri barındırır. B1,B2, ,C,E vitamini, kalsiyum , magnezyum, potasyum , sodyum , demir gibi çeşitli mineralleri içerir.
İnsan sağlığında öncelikle bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılır. Güçlü antioksidan etkisi ile serbest radikallere karşı savaşır. Grip ve soğuk algınlığı tedavisinde etkindir. Uçuk tedavisinde ağız ve diş sağlığı tedavisinde bakterilerin azalmasında faydalıdır. Propolisin bazı antibiyotiklerle sinerjik etki gösterdiği klinik çalışmalarla gözlenmiştir.
Antifungal , antivirüs , antibakteriyel etkisi ile zararlı mikroorganizmaları azaltmak üzerine etkileri kanıtlanmıştır. Propolis özleri yara iyileşmesinde de, yanık tedavisinde plastik cerrahi de kullanılmaktadır.Yapılan araştırmalar sindirim sistemi hastalıklarında da propolisin olumlu sonuçlar verdiğini ortaya koymuştur. Ülser, ülseratif kolit, mide bağırsak enfeksiyonlarında tedaviye yardımcıdır. Özellikle en önemli ülser nedenlerinden helico-bakter pylori baktesinin yok edilmesinde etkin rol almaktadır.
Antitümör özellikleri nedeniyle kanser hücrelerinin gelişmesini ve çoğalmasını engeller.Yumurtalık kanseri,meme kanseri, kolon kanseri gibi kanser türlerinin tedavisinde kullanılmaktadır. Vajinal enfensiyonlara karşı, candida gibi mantarlara karşı tedavi etme misyonu bulunur. Astım-bronşit gibi solunum sağlığını etkileyen hastalıklarda anti-mikrobiyal etkisiyle önleyici ve tedavi edicidir.
Elde edilmesi sırasında kadar saflığının ve doğallığının korunmasına özen gösterilmesi gereken propolisin , en yüksek biyoyararlılığı sağlayacak şekilde işlem görmesine dikkat edilmelidir. Muhafaza koşullarına uyulmalı, özellikle yüksek sıcaklık ve ışıktan korunmalıdır. Doğal hali tüketime uygun değildir. Mutlaka balmumu ve diğer maddelerden ayrılması gerekir. Su ve alkol gibi çözücüler kullanılır. Suda çözünen ürünler , alkolde çözünen ürünlere göre tercih edilmelidir.
Propolis damla, sprey, toz, krem, şurup ve tane formlarında veya bal, arı sütü gibi maddelerle karıştırılmış şekilde bulunur. Damla olarak bulunan suda çözüneni su, süt, çay, kahve vb. içeceklere damlatılarak kullanılabilir. Suda çözünmeyen propolis de bal, yoğurt, ekmek, pekmez vb. gıdalara eklenerek kullanılabilir.Özel olarak bal alerjisi söz konusu olan bireyler kullanımından kaçınmalıdır. Bilinen bir yan etkisi olmasa da kullanım dozuna dikkat etmelidir.
DİYETİSYEN BERNA ÇOBAN